Diëten is meer dan ooit in de mode en mensen zoeken deze levensstijlen om diverse redenen op. Er zijn natuurlijk diëten om af te vallen, maar er zijn ook speciale varianten voor sporters of mensen met een allergie. Het aanbod wordt alsmaar uitgebreider van simpele koolhydraat-arme diëten tot specialere bloedgroepdiëten, crashdiëten en diëten gebaseerd op het verlagen van de bloeddruk.

Het alkalisch dieet is een voorbeeld van zo’n dieet wat steeds meer in trek komt. Dit omvat een voedingspatroon voor het nastreven van een gezond evenwicht in je lichaam. Er wordt hierbij vooral gericht op een evenwicht tussen zure en basische (alkalische) reststoffen die in je lichaam na de verbranding van voedsel achterblijven. Wat is een alkalisch dieet, wanneer komt dit voedingspatroon van pas en wat gebeurt er met je lichaam tijdens deze verandering van eetpatronen?

Wat is het alkalisch dieet?

Het alkalisch dieet, ook wel alkaline dieet genoemd, richt zich op de balans van de zure en basische graad in je lichaam. Wanneer er een overschot aan zuurvormend voedsel in je lichaam aanwezig is, treedt er verzuring op. Spieren en gewrichten worden hierdoor aangetast. Hoe meer zure resten er in je lichaam aanwezig zijn, hoe meer van deze zure afvalstoffen ook worden opgenomen. Dit kan voor ophoping zorgen.

Voedsel zegt in eerste instantie niet echt iets over zijn zure of alkalische werking. Een citroen smaakt bijvoorbeeld heel erg zuur, maar na de verbranding laat het alkalische reststoffen achter in je lichaam. Je kunt dus zeggen dat een citroen een alkalisch-vormend voedingsmiddel is. Aan de andere kant krijgen we ook veel zuur-vormende voedingsmiddelen binnen, zoals koffie, suiker, cola en wijn. Deze voedingsmiddelen laten na de verbranding juist zure reststoffen achter in je lichaam.

Aangezien we vaak meer zuur-vormende voedingsstoffen binnenkrijgen, kan de zuurbalans in je lichaam uit zijn evenwicht raken. Het westerse voedingspatroon bevat veel suikers, geraffineerde en bewerkte producten en dierlijke eiwitten. Dit zorgt ervoor dat wij slechts 30 tot 40 procent alkalisch-vormende producten binnenkrijgen. Daarnaast nemen we wel 60 tot 70 procent zuur-vormende voedingsmiddelen tot ons.

Wanneer er sprake is van een disbalans, kun je het alkalisch dieet gebruiken om het evenwicht tussen zuur en base weer terug te krijgen. Het alkalisch dieet richt zich op de inname van 80 procent alkalisch-vormende en 20 procent zuur-vormende producten. Hierdoor kan een ophoping van zuurresten worden verminderd of voorkomen en kan het evenwicht teruggevonden worden.

Waar komt het alkalisch dieet vandaan?

De bedenker van dit basische dieet is Ragnar Berg. Deze Zweedse natuurkundige legde de basis van het zuur-base principe in het begin van de 20e eeuw. Zo stelde hij dat je vier keer zoveel aardappelen, fruit en groente moest eten als het totale gewicht van al het andere bij elkaar. Tevens moest je aardappelen, fruit en groente voor minstens 50 procent rauw binnenkrijgen. Deze theorie is in de loop van tijd verder uitgewerkt tot het alkalisch dieet dat we tegenwoordig hanteren.

Wat is verzuring?

Verzuring betekent dat je een te hoog zuurgehalte in je bloed hebt. Dit heeft te maken met de balans tussen het zure en basische niveau in je lichaam, wat ook wel de pH-waarde wordt genoemd. Deze zuurgraad loop van 1 tot 14, waarbij 1 tot en met 6 zure stoffen en 8 tot en met 14 basische stoffen zijn. Een pH van 7 is neutraal.

Veel stoffen en gebieden in ons lichaam zijn wat licht-basisch, maar er zijn ook sterk zure milieus aanwezig, zoals maagzuur. Je bloed heeft dan ook een pH van tussen de 7,35 en 7.45. Hierbij is er een zuur-base evenwicht. Echter, dit evenwicht is afhankelijk van van hoeveel basische en zure stoffen die in je bloed zijn opgelost en kan dus veranderen.

Doordat we dagelijks veel zuur-vormend voedsel binnenkrijgen, kan het bloed te zuur worden. Je lichaam wil dit evenwicht herstellen door bijvoorbeeld dieper en sneller adem te halen. Daarnaast scheiden je nieren zure stoffen uit via je urine. Vaak wordt dit evenwicht dan ook snel hersteld. Als het pH-niveau van ons bloed echter onder de 7,35 blijft, is er sprake van verzuring, ook wel acidose genoemd. Onder verzuring zijn drie typen te onderscheiden.

1. Metabole acidose

Je krijgt last van metabole acidose wanneer je bloed verzuurd is doordat je stofwisseling niet goed werkt. Dit kan verschillende oorzaken hebben, waaronder een gebrek aan insuline. Dit kan het gevolg zijn van te veel alcohol consumptie en ondervoeding en kan leiden tot hoofdpijn, diarree en misselijkheid. In hele erge gevallen kan metabole acidose zelfs dodelijk zijn.

2. Respiratoire acidose

Deze tweede vorm van acidose wordt veroorzaakt door problemen in de longen. Zure resten kunnen niet goed via de uitademing het lichaam verlaten. De aandoening kan zowel chronisch als acuut ontstaan. Het kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door ziekten aan je longen, zoals longemfyseem en COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease).

3. Chronische metabole acidose

Metabole en respiratoire acidose zijn ingrijpende vormen van een verzuurd lichaam en kunnen niet optreden door het volgen van een ietwat zuur Westers eetpatroon. In dit geval hebben we het namelijk over chronische metabole acidose. Dit betekent dat er continu lichte verzuring optreedt door wat je binnenkrijgt aan eten en drinken. Je neemt dus te veel zuur-vormend voedsel tot je en hier gaat je lichaam op den duur tegenin.

Wanneer ben je verzuurd?

Wanneer jij veel koffie drinkt of suiker binnenkrijgt, hoef je niet meteen een alkalisch dieet te volgen en ben je ook niet meteen verzuurd. Echter, het lichaam af en toe een handje helpen in het opschonen en optimaal uitvoeren van alle functies kan helpen om beter in het leven te staan en zowel fysiek als mentaal een beter gevoel te krijgen.

Symptomen van een verzuurd lichaam zijn in twee niveaus in te delen. Bij verzuring kun je last krijgen van gewrichtspijn, haaruitval, huidproblemen, vermoeidheid en het hebben van weinig energie. Wanneer je lichaam sterk verzuurd is, kun je aandoeningen krijgen zoals artrose, eczeem, fibromyalgie en jicht.

Deze klachten hoeven niet direct iets te maken te hebben met verzuring en om er echt zeker van te zijn, kun je je zuurgraad ook laten testen. Dit doe je met behulp van pH-strips die een pH-waarde van jouw lichaam geven. Een pH van 7,35 tot 7,45 is dan de perfecte uitslag, maar dit zal vaak wat lager liggen. Bij een pH van tussen de 5,5 en 6,5 is er sprake van middelmatige verzuring en bij een waarde van tussen de 4,5 en 5,5 heb je last van sterke verzuring.

Verzuring kun je echter nooit helemaal tegengaan. Naast de voeding die we binnenkrijgen, zijn andere grote bronnen van zuur straling en medicatie.

Welke voedingsmiddelen zijn zuur en alkalisch?

Wellicht besluit je het alkalisch dieet te gaan volgen om de zuurgraad van je lichaam meer in balans te brengen. Welke voedingsmiddelen moet je dan binnenkrijgen en welke voedingsmiddelen zijn zuur en welke juist alkalisch?

Sterk basisch

Onder sterk basische voedingsmiddelen vallen de volgende producten:

• Groenten; (zoete) aardappel, alfalfa, verse andijvie, aubergine, boerenkool, bloemkool, broccoli, courgette, Franse snijbonen, groene kool, ijsbergsla, knoflook, koolraap, komkommer, mierikswortel, paprika, pompoen, prei, rode biet, radijs, rode kool, rucola, sla, selderij, sperziebonen, spirulina, spinazie, taugé, ui, venkel, witlof, witte kool, wortelen en zeewier.
• Fruit; citroen, kers, verse kokos, limoen, tomaat en watermeloen.
• Noten en zaden; amandelen, chiazaad, hazelnoot, hennepzaad, lijnzaad, komijnzaad, quinoazaad, sesamzaad, speltzaad en venkelzaad.
• Onbewerkte granen en peulvruchten; boekweit, verse sojabonen, sojameel en tofu.
• Oliën en vetten; extra-vierge olijfolie, kokosolie en lijnzaadolie.
• Dranken; kraanwater en kruidenthee.
• Eieren, vetten en zuivel; ongepasteuriseerde boter en ongepasteuriseerde, volle melk.
• Kruiden, sauzen en smaakmakers; appelazijn, basilicum, cayennepeper, citroengras, kurkuma, verse gember, munt, oregano en tijm.

Licht basisch

Licht basische producten zijn:

• Groenten; asperge en champignons.
• Fruit; aalbessen, avocado, onrijpe banaan, grapefruit, guave en papaja.
• Gedroogd fruit; abrikozen, dadels en rozijnen.
• Noten en zaden; paranoten en kastanjes.
• Onbewerkte granen en peulvruchten; linzen en quinoa.
• Oliën en vetten; roomboter, sesamolie, visolie en vlaszaadolie.
• Dranken; amandelmelk, rooibosthee, rijstmelk en groene en witte thee.
• Eieren, vetten en zuivel; eigeel en moedermelk.
• Kruiden, sauzen en smaakmakers; Himalayazout, peper en zeezout.

Licht verzuurd

Onder de categorie van licht verzuurde producten vallen de volgende voedingsmiddelen.

• Groenten; rabarber.
• Fruit; aardbei, abrikoos, ananas, appel, banaan, blauwe, rode en zwarte (bos)bes, (honing)meloen, cranberry, dadel, rijpe druif, framboos, granaatappels, kaki, zoete kers, kiwi, rijpe kruisbes, mandarijn en mango.
• Gedroogd fruit; ananas, appel, cranberry, mango, peren, pruimen en vijgen.
• Noten en zaden; pijnboompitten.
• Onbewerkte granen en peulvruchten; bruine bonen, erwten, humus, kidneybonen, kikkererwten en witte bonen.
• Oliën en vetten; walnootolie.
• Dranken; mineraalwater, sojamelk en rode wijn.
• Eieren, vetten en zuivel; cottage cheese, eieren, (karne)melk, kwark, room en yoghurt.
• Kruiden, sauzen en smaakmakers; biologische mosterd.
• Gevogelte, vlees en vis; baars, bot, dorade, kip, kabeljauw, oesters, lamsvlees, sliptong en poon.
• Brood; donkerbruin en volkoren zonder gist, spelt en zuurdesem.
• Granen en rijst; amarant, bulgur, gerst, haver, (zilvervlies)rijst, rogge en tarwe volkoren.

Sterk verzuurd

Sterk verzuurde producten zijn:

• Noten en zaden; cashewnoten, pecannoten, pistachenoten, pinda’s, pompoenpitten, walnoten en zonnebloempitten.
• Oliën en vetten; halvarine, harde vetten, margarine, maïsolie, transvetten, vloeibare boter en zonnebloemolie.
• Dranken; bier, cola (alle varianten), energiedrankjes, frisdrank, koffie, likeur, sterke drank, vruchtensap, zwarte thee, witte en rosé wijn.
• Eieren, vetten en zuivel; chocolademelk, kaas, pudding en yoghurtdrank.
• Kruiden, sauzen en smaakmakers; azijn, augurken, curry, ketchup, mosterd, mayonaise, wijnazijn en zilveruitjes.
• Gevogelte, vlees en vis; haring, karper, rund- en kalfsvlees, kreeft, lever, makreel, pangasiusfilet, rivierkreeft, varkensvlees en zalm.
• Brood; donkerbruin en volkoren met gist, rogge, tarwe en wit.
• Granen en rijst; gierst en maïs.
• Overigen; bewerkte producten, chocolade, chips, drugs, koekjes, kant-en-klare maaltijden, magnetron-maaltijden, pizza, verpakte of verblikte voeding, sigaretten en snoep.

Gouden tips voor het alkalisch dieet?

Wil je je wijden aan het alkalisch dieet? Dan vraag je je misschien af wat de gouden tips zijn voor dit dieet.

Ten eerste moet je de inname van suikers minimaliseren. Vooral witte suikers zijn sterk verzuurd en kunnen leiden tot chronische verzuring.

Ten tweede moet je veel groenten binnenkrijgen die, zoals hierboven beschreven is, veelal basisch zijn. Ook bevatten ze veel vitamines en mineralen.

Fruit bevat naast gezonde stoffen ook veel fruitsuikers die zuur zijn. Eet dus maximaal twee stukken per dag.

Minimaliseer gezoete vruchtensappen en frisdranken. Naast koolzuur zit hier ook veel suiker in, wat dus verzuurd is. Je kunt dan beter zelf een sapje maken.

Vlees en vis bevatten tenslotte veel purine. Hieruit kunnen urinezuren vrijkomen. Daarentegen bevat vis wel essentiële vetzuren, dus één of twee keer per week is dit zeker een aanrader.

Ga jij alkalisch diëten?